जति छिटो  सुरक्षित छौं भन्न सक्छौं उति नै छिटो पर्यटकीय वातावरण बन्छ

10441032_707036009344049_2681755336162346856_nशाेवित बानियाँ
उपाध्यक्षः हवाई खेलकुद संस्था ‘ना’

बैशाख १२ गते शनिबार गएको महाभूकम्पले देशभर ठूलो क्षति पुर्‍यायो । झण्डै ८ हजारको ज्यान भएको छ भने १६ हजार घाइते भएका छन् । लाखौं घरबार बिहीन भएका छन् । खबौंको क्षति भएको छ । अहिले भूकम्पले देश आक्रान्त छ । अझै सामान्य अवस्थामा आउन सकेको छैन । देशभर भूकम्पले हरेक क्षेत्रमा असर पारेको छ । पोखरामा जनधनको क्षति नभएपनि यसले ठूलो असर पारेको छ । सबैभन्दा बढी देशभरजस्तै पोखरामा पनि पर्यटन क्षेत्रमा भूकम्पले ठूलो धक्का दिएको छ । सँधै व्यस्त हुने पोखराको पर्यटन क्षेत्र अहिले सुनसान छ । होटलहरु खाली छन् । पर्यटक घर फर्कँदै छन् । भूकम्पले साहसिक खेलको गन्तब्य बन्दै गएको पोखरालाई पनि ठूलो असर पारेको छ । हवाई खेलकुदमा अहिले छिट्फुट बाहेक अन्य उडान हुन सकेका छैनन् । जसले गर्दा दैनिक लाखौं रुपैयाँको क्षति पुर्‍याएको व्यवसायी बताउँछन् । सारङकोटबाठ एकादुई मात्रै प्याग्लाईडिङ हुन सकेको हवाई खेलकुद संस्था ‘ना’ का उपाध्यक्ष शोभित बनियाँ बताउँछन् । सारङ्कोट प्याराग्लाइडिङका संचालक समेत रहेको बानियाँले देशको यो विपत्मा हवार्य खेलकुदका पनि गतिविधि हुन नसकेको बताए । सन् १९९८ देखि पोखराको आकाशमा व्यावसायिक प्याराग्लाईडिङ उडान सुरु भएको हो । ११ बर्षदेखि पर्यटन क्षेत्रमा आवद्ध बानियाँ प्याराग्लाइडिङ कम्पनी संचालन गरी ७ बर्षदेखि हवाई खेलकुदमा अवद्ध छन् । उनै बानियाँसँग भूकम्पले पर्यटन क्षेत्र र त्यसमा पनि हवाई खेलकुदमा पारेको प्रभाव, अहिलेको अवस्था र भावी योजनाका विषयमा हटलाइनले कुराकानी गरेको छ ।  

प्रस्तुतिः अमृत सुवेदी

भूकम्पपछि पोखराको हवाई खेलकुदमा कस्तो क्षति पुर्‍याएको छ ?

शनिबार गएको महाभूकम्पले यतिबेला देश शोकमा छ । देशबासी शोकमा छन् । हामी पनि शोकमा छौं । यो अवस्थामा देशभर जस्तै पोखरामा पनि भूकम्पले असर नपुर्‍याउने कुरै भएन । पोखराको कुरा गर्दा भूकम्पले सबैभन्दा बढी पर्यटन क्षेत्रमै असर पारेको छ । हवाई खेलकुद पनि प्राय ठप्प जस्तै छ । हामी पनि राहत र उद्धारमा लागि रहेका छौं । पहिले करिव ३ सय प्याराग्लाइडिङ हुने पोखरामा अहिले मुस्कीलले दश वटासम्म भएका छन् । दिनहुँ २५ देखि ३० लाख रुपैयाँको क्षति बेहोर्नुपरेको छ । तर, यो समस्या हामीलाई मात्र परेको होइन त्यसैले वातावरण बन्ला भनेर पर्खेका छौं । यसपालीको भूकम्पले पोखराको पर्यटन र हवाई खेलकुदलाई पनि केही बर्ष पछाडी धकेलिदिएको छ ।
भूकम्पले पर्यटक तथा यस क्षेत्रमा कार्यरतहरुमा पारेको भौतिक तथा मानशिक असरलाई कसरी कम गर्न सकिएला ?

पोखरामा भएका पर्यटकहरु बस्ने अवधी छोट्याउँदै फर्किरहेका छन् । हामीले बस्नुस् केही हुँदैन पोखरा ठिक छ भन्न पनि सकिरहेका छैनौं । कतिपय देशबाटै पर्यटकलाई घर फर्कनका लागि आह्वान गरिएको छ । यस्तो अवस्थामा कतिपय बाटाहरु बन्द छन् । हामीले भनेर मात्रै हुँदै पर्यटकहरुलाई नेपालका सुरक्षित ठाउँहरु यियि हुन भनेर सरकारी स्तरबाटै सूचना प्रवाह गर्नुपर्छ । तर, त्यति गरेर मात्रै पनि अहिले पर्यटकहरुमा परेको मानशिक असरलाई हटाउन सकिँदैन । पर्यटकहरुमा महामारीको त्रास छ । उनीहरु जतिसक्दो चाँडो फर्कन खोजिरहेका छन् । तत्काल भत्किएका संरचनाहरु पूननिर्माण गरी प्रचारप्रसार गर्न सके मात्रै केही राहत मिल्ला नत्र अहिले पर्यटन व्यवसायी पर्ख र हेरको अवस्थामा छन् । घुक्न आउने पर्यटक खतरा मोलेर बस्दैन उनीहरु जान चाहन्छन् भने त्यसको वातावरण बनाउने जिम्मेवारी हाम्रो पनि हो ।paraglayding

पैसा कमाउन ति मात्रै ध्यान राख्ने की व्यवसायीहरुले यो समयमा समाजिक दात्तरदायित्व पनि निर्वाह गर्ने हो ?

कतिपय कम्पनीहरु अहिले बन्द नै भएका छन् । भूकम्पले देशका विभिन्न ठाउँमा ठूलो जनधनको क्षति पु¥याउपछि आफैं पनि कति प्रभावित भएका छन् । हामीलाई पैसा मात्रै कमाउँ जस्तो लागेको छैन । तर, व्यावसायिक संस्थाहरु नाफा कमाउन कै लागि खुलेका हुन्छन् । यसमा दुई मत छैन । तर, सामाजिक उत्तरदायित्वबाट पनि व्यवसायी भागेका छैनन् । आ–आफ्नो ठाउँबाट लागिरहेका छन् । हाम्रै संस्था मार्फत पनि गोरखा, धादिङ, सिन्धुपाल्चोक, रसुवा लगायतका जिल्लामा पुगेर राहत वितरण गरिरहेका छन् । भर्खर सुरु गरेका व्यवसायीलाई कतिपय व्याज, किस्ता र ऋण तिर्ने पनि चिन्ता उत्तिकै छ । सहज वातावरण नबनेसम्म यसै भन्न सकिने अवस्था छैन ।

यस क्षेत्रमा काम गर्ने पाइलट र अन्य कामदारको अवस्था कस्तो छ ?

सबै क्षेत्रमा जस्तै यस क्षेत्रमा काम गर्ने पाइलट तथा अन्य कामदारको अवस्थालाई पनि भूकम्पले नराम्ररी असर गरेको छ । पोखरामा ६० जति संस्था हवाई खेलकुदका लागि दर्ता भएपनि ४० वटा संस्था अप्रेसनमा छन् । यहाँ ६० जना विदेशी र १ सय १० जना नेपाली पाइलट छन् भने जम्माजम्मी ५ सय जना हवाई क्षेमा काम गर्ने कामदार छन् । भूकम्पको त्रासले केही विदेशी पाइलट स्वदेश फर्केका छन् । यस्तै नेपाली पाइलट र कामदारलाई पनि भूकम्पले क्षति पुर्‍याएपछि गाउँ फर्केका छन् । व्यवसायीहरुमा पनि अव के गर्ने भन्ने अन्यौला पनि उत्तिकै छ । हुन त यो पर्यटकीय सिजन पनि होइन । बर्षा याम सुरु भयो । त्यही पनि नराम्रो चाँही हुन्थेन । अब जे भएपनि विपतलाई टार्न नसकिने रहेछ । फेरी छिट्टै जनजीवन सामान्य बन्छ र वातावरण पनि सहज बन्छ भन्ने विश्वास छ ।

फेरी पहिलेकै अवस्थामा ल्याउनका लागि के गर्नुपर्ला ? तपाईहरु के गर्दै हुनुहुन्छ र अन्य क्षेत्रको आशा के हो ?

अवको बाटो भनेको भौतिम संरचना पून निर्माण नै हो । नेपाल आउने पर्यटक पोखरा घुम्न र प्याराग्लाइडिङ गर्नका लागि मात्रै आउँदैन । देश सुरक्षित रहे सबै क्षेत्र सुरक्षित रहन सक्छन् । नेपालमा जतिपनि क्षति भएका भौतिक संरचनाहरु छन् तिनको पुनर्निर्माण र नेपाल सुरक्षित छ भन्ने सूचना प्रवाह नभईकन पर्यटक आउने वातावरण बन्दैन । इन्जिनियरिङ कमिटी बनाई नेपाललाई के गर्दा सुरक्षित संरचना बनाउन सकिन्छ भन्ने पहिचान होस् । नेपालको भूगर्भको अध्ययन गरी बिद्हरु मार्फत नेपालका यि ठाउँ बढी सुरक्षित छन् भन्ने सरकारी स्तरबाटै पहिचान हुन जरुरी छ । तत्कालै पर्यटक आउने वातावरण बनाउन सजिलो छैन । पुनर्निर्माण गर्दा कम खर्चमा बलियो र आकर्षक बनाउन सकिने प्रविधि र तौर थरिका अपनाउन सके यसले छिटो सन्देश दिन सक्छ । नीजि क्षेत्रले पनि आफ्नो ठाउँबाट सहयोग गर्ने र सरकारी स्तरबाट पनि त्यही खालको सुरक्षित म्यासेज दिन सकियो भने केही समयपछि फेरी पुरानै लयमा फर्कन सक्छौं ।

त्यसो त यसभन्दा पहिले पनि हवाई खेलकुदलाई व्यवस्थित गराउन सकिएको थिएन । अव कसरी व्यवस्थित गराउने योजनामा हुनुहुन्छ ?

हो व्यवस्थित हुन नसकेको कुरा साँचो हो । नेपालका लागि हवाई खेलकुद नयाँ हो । केही बर्ष मात्रै भएको छ खेवाई खेलकुदको विकास भएको । विस्तारै लगानी विस्तार र यस्ता ठाउँहरुको खोजि हुँदै गरेको अवस्था थियो । एकैपटक व्यवस्थित गराउन सकिन्छ भन्ने होइन । तर, सरकारी नीति नियम कमजोर भएका कारणले यस्तो भएको हो । सरकारले पैसा देख्ने तर, नियम नदेख्ने गरेको कारण व्यवस्थित गराउन गाह्रो भएको हो । यही नीति नियमै अभावका कारण अवैधानिक काम गर्नुपरेको छ ।
आधाजसो नेपाली पाईलटले मात्रै नागरिक उड्डयन प्राधिकरणको अनुमति लिएका छन् । नेपालमा लाईसेन्स लिने व्यवस्थाको अभावमा विना अनुमति उडान भर्नु परेको छ । नेपालमै लाईसेन्स प्राप्त गर्ने व्यवस्था नहुँदा ठूलो रकम विदेशिने गरेको छ । एकजना प्याराग्लाईडिङ पाईलट व्यावसायिक रुपले दक्ष हुन कम्तीमा दुई हजार घण्टा उडान भरेको हुनुपर्ने, पचास किलोमिटरको १० वटा क्रस कन्ट्री उडान गर्नुगर्ने त्यसपछि विभिन्न सैद्धान्तिक र व्यवहारिक ज्ञानपछि एक सय पचास वटा उडान सहकर्मीसंगै भर्नुपर्ने र पुन व्यवहारिक र सैद्धान्तिक ज्ञान लिनुपर्ने अन्र्तराष्ट्रिय मापदण्ड छ । यो सबै पुरा हुन कम्तीमा पाँच वर्ष समय लाग्छ । तर, प्याराग्लाईडिङ सम्बन्धि कुनै नियम र कानुन नै नहुँदा यि सबै व्यवस्था र प्रशिक्षणका लागि समस्या हुने गरेको छ । हामीले प्राधिकरणलाई पत्राचार गरिसकेका छौं । पोखरामै अस्थायी लाइसेन्सका लागि प्ररिक्षण गर्ने र ६ महिना पछि स्वत स्थायी लाइसेन्स हुने भयो भने फेरी व्यावसायिक व्यवस्थित हुन सक्छौं ।

Comments are closed.